ضرب المثل های ترکی استانبولی

برخی از زبان ها بخشی از شیرینی و روان بودن شان را مدیون ضرب المثل هایی هستند که نسل به نسل منتقل می شوند. زبان ترکی هم از این قاعده مستثنی نیست. یکی از جذاب ترین و شیرین ترین زبان های خارجی برای یادگیری، ترکی استانبولی است که به عنوان یک زبان بسیار غنی و دارای فرهنگ پربار شناخته می شود.

به عنوان یک فارسی زبان، بسیار خوش شانس هستید زیرا هیچ چالش بزرگی برای یادگیری این زبان ندارید؛ همچنین بسیاری از کلمات ترکی استانبولی در زبان فارسی هم وجود دارند که با تلاش و پشتکار می توانید به یادگیری زبان ترکی بپردازید.

از موارد بسیار مهمی که در فراگیری هر زبان جدیدی وجود دارد این است که بتوانید مانند بومیان آن زبان صحبت کنید و یکی از بهترین راه ها برای رسیدن به این هدف، یادگیری ضرب المثل های ترکی استانبولی و آموختن اصطلاحات، عبارات و کلمات روزمره و عامیانه آن افراد است. فرهنگ غنی ترکی استانبولی کلمات و عبارات زیادی دارد که ریشه در تاریخ و گذشته این کشور دارد. یکی از بهترین و دوست داشتنی ترین مباحث در هر زبانی، ضرب المثل ها و باورهای مردم آن مرز و بوم است.

کارشناسان من و زبان در ادامه این مقاله قصد دارند شما را با ضرب المثل های پرکاربرد و رایج در زبان ترکی استانبولی آشنا کنند و به بررسی هریک از آن ها بپردازند.

آموزش زبان ترکی با ضرب المثل

آشنایی با ضرب المثل های ترکی استانبولی در یک قاب

اگر به آموزش زبان ترکی علاقه مند هستید، توصیه می کنیم که با ضرب المثل های ترکی استانبولی آشنا شوید تا بتوانید چند گام از سایر زبان آموزان جلو بیفتید. پس در ادامه مقاله با ما همراه باشید:

Bir fincan kahvenin kırk yıl hatırı vardır

یک فنجان قهوه ترک، چهل سال ارزش دارد.

یکی از بخش های مهم در فرهنگ ترک زبان ها، قهوه است. به همین علت هم ضرب المثلی که درباره قهوه باشد، عضو جدانشدنی زندگی روزمره ترک هاست. اگر بخواهیم این ضرب المثل را به صورت لغوی ترجمه کنیم، این طور می توان گفت: «یک فنجان قهوه ترک، چهل سال ارزش دارد.»

این ضرب المثل به اهمیت عشق و مهربانی اشاره دارد که حتی در یک فنجان قهوه ترک هم وجود دارد. شاید فنجان های قهوه ترک بسیار کوچک هستند و خیلی زود قوه تمام می شود، اما همان مقدار قهوه هم با عشق درست شده و در هر فنجان قهوه سال ها عشق و تاریخ نهفته است و باید در خاطر ما بماند و تحسین شود.

Denize düşen yılana sarılır

شخص مغرور به هر خس و خاشاکی چنگ می اندازد.

ترجمه تحت اللفظی این ضرب المثل بسیار جالب است. این جمله به این معناست که «فردی که در دریا افتاده یک مار را بغل می کند.»
هنگامی که فردی در موقعیت بدی قرار می گیرد و در ناامیدی کامل به سر می برد و شانس زنده ماندن یا رهایی اش بسیار کم است، به هر کاری دست می زند.

برای چنین شخصی که در ناامیدی کامل به سر می برد، مهم نیست کارهایی که انجام می دهد چقدر احمقانه یا غیرمنطقی باشد! این ضرب المثل این مفهوم را هم می رساند که در زمان های سخت، باید اقدامات جدی انجام داد.

Damlaya damlaya göl olur

قطره قطره دریاچه می شود.

معادل این ضرب المثل در زبان ترکی، در فارسی نیز وجود دارد؛ «قطره قطره جمع گردد وانگهی دریا شود.» حتی در زبان انگلیسی نیز دو معادل برای این زبان وجود دارد که دانستن آن خالی از لطف نیست.

یکی از آن ها Look after the pennies and the pounds will look after themselves. ( خرد خرد چیزی را خریدن ثروت آدم را بر باد می دهد باید از پول خردها مواظبت نمود وگرنه اسکناس های درشت خودشان مواظب خودشان هستند.) می باشد. و دیگر A penny saved is a penny earned. (یک پنی پس انداز شده پنی ای است که به دست آمده است.)

پند و حکمتی که در این ضرب المثل ترکی وجود دارد به ما می گوید حتی شده مقداری بسیار کم، پولی را پس انداز کنید، در نهایت مبلغ قابل توجهی می شود که می توانید از آن استفاده کنید. در حقیقت ب اهمیت پس انداز کردن اشاره می کند.

Gülü seven dikenine katlanır

هرکه خواهان گل سرخ است نیش خارش را تحمل می ‌کند.

این ضرب المثل از زبان ترکی استانبولی به این واقعیت اشاره می کند که برای بهره بردن از خوش ها و لذت های زندگی یا زیبایی های یک فرد، باید بدی ها یا زشتی های آن را هم تحمل کنید. حتما شما هم به این موضوع پی بردید که هیچ چیز خوبی آسان به دست نمی ‌آید.

مفهوم این ضرب المثل هم این است که هیچ گل سرخی بدون خار نیست و این خود بدان معناست ک هیچ چیزی کاملا بی عیب و نقص نیست و اگر خوبی یا زیبایی دارد، در کنارش بدی هایی هم دارد که باید با آن ها کنار آمد. فراموش نکنید که تنها بی عیب و نقص جهان، خداست.

Meyve veren ağaç taşlanır

وقتی درختی پر از میوه باشد، به آن سنگ میزنند تا میوه ها کنده شوند و بیافتند.

این ضرب المثل به این نکته اشاره دارد که یک فرد موفق با دستاوردها و توانایی های زیاد، معمولا به خاطر حسادت دیگران مورد انتقاد قرار می گیرد. در این ضرب المثل ترکی، منظور از میوه ها همان دستاوردها و موفقیت ها هستند، اما سنگ ها کنایه از حملات و حسادت های افراد حسود است. در زبان انگلیسی هم معادل این ضرب المثل وجود دارد، The fruitful tree is stoned (درختی که میوه داشته باشد، سنگ می خورد.)

Yalancının mumu yatsıya kadar yanar

شمع دروغگو روشن خواهد شد.

این ضرب المثل یکی از ضرب المثل ای مشهور در هر زبانی است، حتی در زبان فارسی نیز معادل «ماه پشت ابر نمی ماند.» وجود دارد. یا در زبان انگلیسی معادل آن The candle of a liar last until night prayer (شمع یک دروغگو تا عبادت شبانگاهی دوام می آورد.)

از این به عنوان یکی از ضرب المثل های ترکی استانبولی می توان این طور برداشت کرد که هیچ دروغی تا ابد مخفی نمی ماند و بالاخره یک روز فاش می شود. در واقع پیامش این است که دروغ نگویید، چون عمر دروغ کوتاه است!

Gülme komşuna, gelir başına

به همسایت نخند، سرت می آید.

مفهوم این ضرب المثل این است که هر چیزی را که منع کنید، سر خودتان هم می ‌آید. در این جا همسایه استعاره از افرادی است که شما شاهد زندگی سخت یا شرایط بد و بسیار دشوار آن ها هستید. ممکن است گاهی اوقات با دیدن شرایط و موقعیت آن ها قضاوت شان کنید و هیچ گونه حس همدردی با آن ها نداشته باشید.

این ضرب المثل به شما توصیه می کند یا شاید هشدار می دهد که نباید فردی را به دلیل شرایط بد یا موقعیتی که در آن قرار دارد تحقیر یا نقد کنید؛ زیرا ممکن است روزی خودتان هم در این شرایط قرار بگیرید. بهتر است همیشه پیش از آن که کسی را قضاوت کنید، خودتان را برای چند دقیقه هم که شده جای او بگذارید.

Ayağını yorganına göre uzat

پایت را از رخت خوابت درازتر نکن

معادل این ضرب المثل در زبان فارسی همان پایت را از گلیمت درازتر نکن است و به این نکته اشاره دارد که باید به اندازه ای که در توان تان هست خرج کنید و برای انجام هر کاری محدودیت های خودتان را در نظر بگیریم تا با مشکلات مالی مواجه نشوید.

Dost acı söyler

دوست حقایق تلخ را می گوید.

دریافت ۷روز اشتراک رایگان زبان ترکی

ضرب المثل «جنگ اول به از صلح آخر» را می توان معادل فارسی ضرب المثل بالا دانست. به طور کلی اگر می خواهید برای کسی دوست خوبی باشید، باید حقیقت را به او بگویید، حتی اگر شنیدن این حقایق او را برنجاند یا آزار دهد. گفتن حقایق یا توضیح دادن شرایط به نفع هرکسی است، چرا که این فرد در این صورت بهتر می تواند فکر کند و تصمیمی عاقلانه و منطقی بگیرد. جالب است بدانید در زبان انگلیسی هم عبارت Be cruel to be kind (بی رحم باش تا مهربان باشی) به عنوان نزدیک ترین معادل این ضرب المثل وجود دارد.

Anasına bak, kızını al

مادر را ببین، دختر را بگیر.

مفهوم و ترجمه تحت اللفظی این ضرب المثل تفاوت زیادی با یکدیگر ندارند. مفهوم هر دوی این ها این است که «رفتار دختر شبیه مادرش است!»

در اغلب اوقات دخترها به مادرهای شان شبیه می شوند، البته از لحاظ رفتاری و اخلاق. ممکن است دخترها برخی از رفتارها و حرکات را از مادرشان به ارث برده یا در گذر زمان شبیه او شده باشند. این ضرب المثل در زبان ترکی به این مسئله اشاره دارد که برای ازدواج کردن بهتر است ابتدا به رفتارهای مادر دختر نگاه کنید و این شباهت ها را در نظر بگیرید.

Havlayan kopek isirmaz

سگی که پارس می کند، گاز نمی گیرد. زیاد حرف می زند و تهدید می کند اما کاری نمی کند. در واقع فقط حرف می زند و کاری از او ساخته نیست و تهدیدهایش را عملی نمی کند.

این ضرب المثل به فردی اشاره می کند که خیلی زیاد صحبت می کند، اما در حقیقت کاری هم انجام نمی دهد. او فقط حرف می زند و کاری ازش ساخته نیست و تهدیدهایش را عملی نمی کند. در زبان فارسی « سنگ بزرگ نشانه نزدن است.» به عنوان معادل این ضرب المثل وجود دارد.

Askin gozu karadir

چشم عاشق کور است.

این بدان معناست که یک عاشق برای آن شخصی که دوستش دارد حاضر است دست به هر کاری بزند و از هیچ کاری هراسی ندارد. در اغلب اوقات هم اشتباهات و بدی های طرف مقابل را نمی بیند. در فارسی هم به عنوان معادل این ضرب المث ترکی می گویی «آدم عاشق کور است، یا عشق کور است.» این مورد یکی از ضرب المثل های ترکی استانبولی معروف است که مردم به مقدار زیاد از آن استفاده می کنند.

Bir elin nesi var, iki elin sesi var

یک دست صدا ندارد.

مفهوم و معنای ضرب المثل بالا در زبان فارسی هم تقریبا با زبان ترکی برابر است و به این معنی که کاری که باید به صورت گروهی انجام شود، یک نفر کاری نمی تواند کاری از پیش ببرد و کار مهم و بزرگی را به تنهایی به انجام برساند. در فارسی به جای آن می گوییم «یک دست صدا ندارد.»

Yenilen pehlivan gurese doymaz

پهلوان بازنده از کشتی ‌گرفتن خسته نمی‌ شود.

اغلب در زمان فارسی به جای این ضرب المثل می گوییم، هفت بار زمین خوردی، هشت بار بلند شو! حتی در انگلیسی نیز معادلی وجود دارد، A defeated wrestler never tires of wrestling again (یک کشتی گیر شکست خورده هرگز از کشتی خسته نمی شود). در واقع پند و نصیحت آن، این است که هیچوقت تسلیم نشوید و برای موفقیت تلاش کنید و اگر بارها شکست خوردید، ناامید نشوید و دوباره تلاش کنید.

Gozden irak, gonulden de irak olur

آن کسی که از چشم دور است، از دل هم دور است.

این ضرب المثل ترکی در زبان فارسی نیز بسیار مشهور است و در میان مردم استفاده کمی شود، قطعا شنیده اید که می گویند، «از دل برود هر آن که از دیده برفت.» این ضرب المثل قدیمی به این نکته اشاره دارد که اگر فردی برای مدتی طولانی از شما دور باشد، علاقه و محبت شان نسبت به شما به مرور زمان از بین می رود.

Ne ekersen, onu bicersin

هرچه بکارید، آن را می خورید.

بگذارید برای درک بیشتر این ضرب المثل، معادل آن در زبان انگلیسی را به شما بگوییم، You harvest what you sow (آن چه می کارید را درو می کنید.) در حقیقت هر کاری که انجام بدهید، نتیجه اش را می بینید. همچنین این ضرب المثل به این موضوع اشاره دارد کارها و رفتارهای هر فردی در گذشته، می تواند در حال و آینده اش تاثیر بگذارد. در زبان فارسی بیشتر می گوییم، « از هر دست بدهید، از همان دست می گیرید.»

Bir pire için ev yakılmaz

به‌ خاطر یک شپش نباید خانه را به ‌آتش کشید.

این ضرب المثل بسیار جالبی است که ما در زبان فارسی هم چیزی شبیه به این را استفاده می کنیم. ضرب المثل معادل این مورد در زبان فارسی ” برای یک کک، گلیم را نمی‌ سوزانند.” است.

Can çıkar, huy çıkmaz

جان از بدن بیرون می‌ رود اما عادت می ‌ماند.

این ضرب المثل در زبان ترکی به این معناست که عادت های یک شخص به هیچ عنوان تغییر نمی کند و از بین نمی رود. حتی ما در زبان فارسی نیز صرب المثلی شبیه به این داریم که می گوید “ترک عادت موجب مرض است.”

Dil kılıçtan keskindir

زبان، تیزتر از شمشیر است.

معادل فارسی ای ضرب المثل ترکی استانبولی “زخم زبان از زخم شمشیر بدتر است.” می باشد. مفهموم هر دوی این ضرب المثل ها این است که با کنایه و زخم زبان تنها به افراد مختلف آسیب می زنیم و به نوعی این گوشه و کنایه ها مثل زخم شمشیر دردناک است.

Kefenin cebi yoktur

کفن جیب ندارد.

یکی دیگر از ضرب المثل های ترکی استانبولی که جالب است، به معنایی که مرده نمی تواند مال و اموالش را به قبر ببرد، اشاره دارد. اغلب از این زمانی استفاده می شود که بخواهیم به اهمیت نداشتن مال و اموال و لذت های دنیوی اشاره کنیم.

Kendi düşen ağlamaz

هرکه به ‌تقصیر خود برزمین بیافتد، نباید گریه کند.

معادل فارسی این ضرب المثل “خود کرده را چه درمان یا خودکرده را تدبیر نیست.” می باشد. مفهوم هر دوی این ضرب المثل ها این است که عواقب تمام کارهایی که یک فرد انجام می دهد بر گردن خودش است و دیگران هیچ دخالتی ندارند.

20 عبارت رایج در زبان ترکی استانبولی

در ادامه این مقاله 20 مورد از اصطلاحات و عبارات جذاب در زبان ترکی استانبولی را بررسی می کنیم که بسیار کاربردی بوده و از آنها می توان برای برقراری ارتباط با افراد ترک زبان استفاده کرد. این اصطلاحات که خود ترک زبان ها به آن ata sözü می گویند بسیار جالب هستند و تقریبا برای هر موقعیتی یک اصطلاح وجود دارد.

از آنجایی که اصطلاحات و ضرب المثل ها در هر زبان هر کدام برای خود داستانی دارد یادگیری آنها برای اکثر زبان آموزان جذاب است. در کنار آموزش ضرب المثل های ترکی استانبولی، بهتر است به یادگیری عبارات که به آن ها مربوط است، پرداخته شود.

Hoş geldiniz

این عبارت که به معنی خوش آمدید است از جمله رایج ترین و شاید اولین عباراتی باشد که پس از ورود به ترکیه از زبان مردم این کشور می شنوید. این عبارت در فرهنگ ما نیز وجود دارد و از آن برای شروع مکالمه معمولا استفاده می شود. البته این عبارت بیشتر زمانی که فردی شما را به منزل خود دعوت کرده باشد به کار می رود.

Şeytan tüyü

معنی تحت الفظی این عبارت یعنی پر شیطانی، شاید به نظر توهین آمیز برسد اما در حقیقت در مورد کسی به کار می رود که آن شخص جذابیت اسرارآمیزی داشته باشد.

Taş attı da kolu mu yoruldu?

معنی تحت الفظی این اصطلاح یعنی سنگ پرت کرده که خسته است؟ در واقع این یک عبارت کنایی است که برای سرزنش کردن افراد تنبل از ان استفاده می شود. در زبان فارسی اصطلاحات مختلفی برای افراد تنبل وجود دارد که تا حدودی نزدیک به همین عبارت است.

Bir yastıkta kocasınlar

این اصطلاح به زوج هایی گفته می شود که تازه ازدواج کرده اند. معنی تحت الفظی آن یعنی بر روی یک بالشت پیر شوید یا همان به پای هم پیر شوید در زبان فارسی است.

Etekleri zil çalıyor

این عبارت در مورد فردی به کار می رود که بسیار هیجان زده است، و ترجمه تحت الفظی آن یعنی زنگ ها روی سرش در حال زنگ زدن است.

Pabucu dama atıldı

زمانی که یک کودک تازه به دنیا می آید و تمام توجه مادر را به خود جلب می کند از این عبارت استفاده می کنند؛ اگر بخواهیم آن را تحت الفظی ترجمه کنیم اینطور معنی می شود که کفش را روی سقف انداخته شده است.

دریافت ۷روز اشتراک رایگان زبان ترکی

Havadan sudan

ترک ها عاشق گپ زدن هستند و اغلب زمان زیادی را برای صحبت کردن و گپ زدن با یکدیگر صرف می کنند و معمولا در مورد موضوع ویژه ای هم صحبت نمی کنند. ترجمه تحت الفظی این عبارت یعنی از آب و هوا گفتن.

Elini sallasa ellisi

این عبارت برای دلداری دادن به فردی که شکست خورده است استفاده می شود و به این معنی است که ماهی های زیادی در دریا وجود دارد. به عبارت دیگر این عبارت این است که همیشه برای بدست آوردن موفقیت راهی وجود دارد و نباید پس از شکست نا امید شد.

Ciğerimin köşesi

این عبارت برای توصیف شخصی که برای شما ارزش زیادی دارد و بسیار گرانبهاست به کار می رود و ممکن است به خصوص آن را در ترانه های عاشقانه زیاد بشنوید. معنی لغوی این عبارت به معنای گوشه کند من است.

Armut piş ağzıma düş

این اصطلاح در مورد افراد تنبل به کار می رود که دوست ندارند کار کنند و انتظار دارند که همه چیز آماده به آنها برسد. معنی تحت الفظی آن یعنی کاش گلابی بر روی پخته شود و به دهان من بیفتد.

İyi ki doğdun

برای تبریک تولد از این عبارت استفاده می کنند و معنی تحت الفظی آن یعنی خوب شد که متولد شدی.

Boşver

معنی تحت الفظی این عبارت یعنی خالی کن و در واقع به معنی رها کن است. این عبارت در مورد افراد سخت گیر استفاده می شود.

El elden üstündür

این عبارت معادل همان اصطلاح دست بالای دست بسیار است خودمان است.

 Battı balık yan gider

معنی تحت الفظی این عبارت یعنی یک ماهی غرق شده به پهلو می رود. توضیح آن کمی سخت است و شاید بتوان این طور توضیح داده که این اصطلاح به این معنی است که بدترین سناریو قبلا اتفاق افتاده است( ماهی غرق شده است)، بنابراین نگرانی را تمامش کنید و خودتان را ناراحت نکنید.

Cami yıkılmış ama mihrab yerinde

معنی تحت الفظی این عبارت مسجد خراب هم شود محراب آن باقی است. این اصطلاح در مورد افرادی به کار می رود که با وجود اینکه سنی از آنها گذشته است اما هنوز هم زیبایی آنها دیده می شود.

Geçmiş olsun

این اصطلاح در مورد فردی به کار می رود که مریض است و یا به تازگی مریضی سختی را پست سر گذاشته است. این اصطلاح چیزی معادل از سر کسی گذشتن در زبان فارسی است.

Nazar değmesin

ما با معادل این اصطلاح در زبان فارسی به خوبی آشنا هستیم و معادل چشم بد دور است. شاید در سوغاتی های ترکیه دیده باشید که از نشانه هایی برای جلوگیری از به اصطلاح چشم زخم استفاده می کنند. این عبارت نیز برای همین است و معنی تحت الفظی آن یعنی چشم شیطانی شما را تحت فشار قرار ندهد.

Hayırlı olsun

این اصطلاح را برای کسی به کار می برند که تعهد جدیدی مثل مشغول شدن به یک کار جدید را به تازگی به عهده گرفته باشد. تا حدودی معادل مبارک باشد در زبان فارسی است.

Allah analı babalı büyütsün

این عبارت را برای کودکان تازه متولد شده به کار می برند و معنی تحت الفظی آن یعنی خداوند او را با پدر و مادر بزرگ کند. شاید بتواند گفت معادل عبارت زیر سایه پدر و مادر بزرگ شوی در زبان فارسی است.

Kolay gelsin

این اصطلاح را زمانی به کار می برند که فردی کار سختی را برای انجام دادن پیش رو داشته باشد. این فرد حتی ممکن است یک غریبه در خیابان باشد، این اصطلاح را برای آشنا و غیر آشنا به کار می برند. اگر به صورت تحت الفظی ترجمه شود به این معنی است که برایت آسان شود

سخن آخر

اگر می خواهید در آینده به راحتی بتوانید با یک ترک زبان ارتباط برقرار کنید، پس بهتر است از همین حالا به یادگیری ضرب المثل های ترکی استانبولی پرکاربرد بپردازید. البته تفاوتی ندارد چه در زبان ترکی استانبولی یا در زبان های دیگر لازم است که به این اصطلاحات مسلط شوید، اما مسلما برای داشتن تسلط بیشتر باید به خوبی این زبان را بدانید. اگر می خواهید مانند یک فرد بومی ترک صحبت کنید و به راحتی از این ضرب المثل ها استفاده کنید، بهتر است ابتدا نسبت به یادگیری زبان ترکی اقدام کنید.

کارشناسان من و زبان برای انجام این کار در کوتاه ترین زبان، استفاده از وب سایت آموزش آنلاین زبان خارجی من و زبان را پیشنهاد می کنند. شما می توانید در منزل بنشینید و فقط با چند کلیک ساده در این وب سایت معتبر وارد شده و در آن ثبت نام کنید. آموزش آنلاین زبان ترکی در وب سایت من و زبان با جدیدترین روش ها انجام می شود. بنابراین خیال تان راحت باشد که می توانید بدون محدودیت به تمرین و تکرار درس هایی که آموختید، بپردازید.