فهرست مطالب
بدون شک بارها با والدینی مواجه شدید که سوالاتی حول محور آموزش زبان دوم به کودکان می پرسند. سوالاتی از قبیل ” آیا می توانیم به کودک خردسال مان زبان دوم بیاموزیم؟”، “آیا برایش زود نیست؟” و … .
اغلب این افراد نگران هستند که یادگیری زبان دوم در سن پایین موجب اختلالات یادگیری در فرزندان شان شود، درصورتی که این طور نیست. تحقیقات و آزمایش هایی که اخیرا توسط زبان شناسان انجام شده است، یادگیری زبان دوم به کودکان را تأیید می کنند.
در ادامه این مقاله با ما کارشناسان سایت من و زبان همراه باشید، تا اطلاعاتی در خصوص آموزش زبان خارجی به کودکان ارائه دهیم.
فواید آموزش زبان دوم به کودکان
البته خوشبختانه ما در ایران به علت وجود اقوام مختلف شاهد هستیم که کودکان به آسانی دو یا سه زبان را یاد می گیرند و مشکل خاصی نیز برای شان به وجود نمی آید. بنابراین زبان انگلیسی و هر زبان دیگری نیز از این قاعده مستثنا نیست و بدون هیچ نگرانی می توان آن را به کودک آموزش داد. اجازه دهید بیشتر درباره ی این موضوع صحبت کنیم و شما را با بخشی از مزایا و فواید آموزش زبان دوم به کودکان، آشنا کنیم.
درک صحیح از فرهنگ های مختلف
اولین مزیت یادگیری زبان های مختلف این است که کودک درک صحیحی از فرهنگ های مختلف پیدا می کند و این خود موجب می شود که کودک تفکرات مختلف را بهتر درک کند. هنگامی که کودک زبان می آموزد، می تواند ارتباط بهتری با دیگر افراد داشته باشد و به آن ها احترام بگذارد.
جالب است بدانید که فرزندانی که چند زبان را در کودکی یاد گرفته اند، تفکرات هوشمندانه تر و منعطف تری نسبت به سایر افراد دارند.
ارتباط اجتماعی بهتر با دیگران
اما دومین فایده ی یادگیری زبان دوم در آینده کودک بسیار تاثیرگذار و کاربردی است. چند زبانه بودن کودک به آن ها کمک می کند که ارتباطات ریشه دارتر و عمیق تری را با افراد مختلف جامعه پیدا کنند. این افراد می توانند به خوبی با کودکان مختلف به زبان خودشان صحبت کنند، حتی این آموزش پل ارتباطی بین دو کودک دیگر است که زبان یکدیگر را نمی فهمند. کودکانی که می توانند با چند زبان مختلف، با دیگران ارتباط سازنده برقرار کنند اعتماد به نفس بالایی کسب کرده و درک صحیح تری از هویت خود در اجتماع پیدا می کنند.
فرصتهای بهتر در آینده
می رسیم به سومین مزیت که به فرصت های بیشتر فرزندتان در آینده اشاره دارد. کاملا واضح است، کودکی که توانایی صحبت کردن به یک زبان خارجی را داشته باشد، فرصت های تحصیلی و شغلی بسیار بیشتری نسبت به دیگران دارد. این کودک به منابع اطلاعاتی بسیار گسترده تری دسترسی دارد و می تواند مشکلات خود را با استفاده از این منابع بسیار بهتر و سریع تر حل کند.
معایب آموزش زبان دوم به کودکان
طبیعتا داشتن یک فرزند چند زبانه موضوعی بسیار بحث برانگیز و جالب به نظر می آید. بسیاری از افراد هم عقاید و تصورات فراوانی در این رابطه دارند که خیلی هم خوشحال می شوند که آن ها را با شما تقسیم کنند. اما تحقیقات پزشکی و روانشناسی گسترده ای که در دو دههی گذشته روی این موضوع انجام شده، ثابت کرده است که برخی از این تصورات، غلط هستند.
حقیقت این است که به طور کلی ممکن است کودک شما دچار چهار مشکل شود که البته این چهار مورد هم در همه ی موارد رخ نمی دهد. برای این که خیال تان را راحت کنیم بهتر است بگوییم که تمامی این مشکلات در سال های ابتدایی آموزش زبان دوم رخ می دهد و کم کم از میان می رود. اما برای این که از این معایب مطلع باشید، ادامه مطلب را بخوانید.
تأخیر در تکلم
در گذشته، اغلب افراد بر این باور اشتباه بودند که کودکی که چند زبانه بزرگ می شود دیرتر زبان باز می کند! اما این موضوع دیگر از لحاظ علمی قابل قبول نیست. نکته اول این است که این باور هیچ اساس علمی ندارد.
دوم این که تحقیقات اخیری که در حوزه ی زبانشناسی روی این موضوع انجام شده است، آن را رد کرده است. با این وجود فرضا هم که این موضوع صحیح باشد این تأخیر بین سه تا شش ماه بیشتر گزارش نشده است که اگر هم اتفاق بیفتد، کاملاً طبیعی است.
زیرا اگر فکرش را که بکنید، کودکی که دو یا چند زبان را با هم یاد می گیرد چند برابر بیشتر از دیگر همسالان خود در معرض مطالب و لغات جدید است. با این حال این شش ماه تأخیر احتمالی اهمیت بسیار کمتری نسبت به این دارد که کودک بتواند دو یا سه زبان صحبت کند.
تداخل زبان های مختلف
این مورد کاملا مرسوم است؛ ممکن است کودکانی که چند زبان را با هم یاد می گیرند دچار تداخل زبان های مختلف شوند. اگر کودک، لغتی از یک زبان یادش نیاید، از دیگر زبان، آن لغت را قرض می گیرد تا پیام خود را بتواند برساند. البته این موضوع یک اختلال فکری محسوب نمی شود؛ بلکه یک فرایند کاملا طبیعی در هنگام یادگیری دو یا چند زبان است.
حتی این موضوع در بزرگ سال ها نیز دیده می شود. هنگامی که فردی در حال آموزش زبان دوم است، شاید این مشکل برایش رخ دهد. در ضمن افرادی که یک زبانه هستند نیز با این مشکل به روش دیگری درگیر می شوند.
زحمت بیشتر برای والدین
این مورد از نظر ما عیب محسوب نمی شود. بزرگ کردن کودک چند زبانه برای آموزش زبان دوم نیازمند تعهدات و تلاش بالایی است. برای مثال در کلاس های موسیقی، نباید از کودک انتظار داشت که یک شیه ره صد ساله را بپیماید. این موضوع یک سرمایه گذاری بلند مدت برای آموزش زبان دوم به کودکان است. پس نیازمند تلاش بیشتر از طرف پدر و مادر برای فراهم کردن محیط مناسب، آموزش مناسب زبان دوم، و تشویق و ترغیب مداوم کودکان خواهد بود.
فشار درسی
درصورتی که دوست داشته باشید، فرزندتان در خواندن و نوشتن نیز مهارت داشته باشد، فشار درسی وی افزایش زیادی پیدا خواهد کرد. اما اغلب پدرها و مادرها بیشتر دوست دارند که فرزندشان بتواند زبان دوم را بفهمد و خوب صحبت کند.
اشتباهات رایج والدین در آموزش زبان دوم کودکان
اما آیا تا به حال به این فکر کرده اید که کودک شما از چه سنی مجاز به یادگرفتن زبان دوم است؟ آیا مجاز هستیم از همان ابتدا فرزندمان را با زبان دوم آشنا کنیم و در عین حال زبان مادری اش را هم به او آموزش دهیم؟ آیا می توانیم با او به جای بازی های دیگر بازی های مربوط به یادگیری زبان را انجام دهیم؟ برای جلوگیری از اشتباهات رایجی که ممکن است به عنوان پدر و مادر با آن ها رو به رو شوید، مطالب زیر را از دست ندهید.
اشتباه اول: والدینی که کودک را گیج می کنند
برخی از والدین این نظر را دارند که اگر کودک را در سنین بسیار پایین در مواجه با دو زبان قرار دهند، او زودتر می تواند به هر دو زبان مسلط شود. اما باید بدانید با این کار فقط کودک تان را گیج می کنید. زمانی که این کار را با کودک می کنید، او نمی تواند تفاوتی میان دو زبان قائل شود و ممکن است خیلی زود قواعد هر دو زبان را با هم ترکیب کند و نداند که کلمه به کدام زبان مربوط است.
بسیاری از کارشناسان معتقد هستند که توانایی تفکیک دو زبان مختلف برای کودک از زمان شش ماهگی به بعد در او شکل می گیرد و تا قبل از آن او نمی تواند فرقی میان زبان های مختلفی که می شنود، تشخیص دهد. پس توصیه می کنیم از همان بدو تولد و ماه های اول زندگی کودک او را در معرض دو زبان مختلف قرار ندهید اجازه دهید ابتدا پایه های زبان مادری در او ساخته شود.
اشتباه دوم: والدینی که با دو زبانه کردن کودک باعث تاخیر در تکلم آن ها می شوند
اگر از آن دسته از والدینی باشید که در همان ماه های اول زندگی کودک، او را در مواجه با دو زبان مختلف قرار می دهید و انتظار دارید کودک شما خیلی زود تبدیل به یک دو زبانه شود، باید بگوییم که بد نیست خودتان را برای تاخیر در تکلم فرزند تان هم آماده کنید. تحقیقات نشان داده است این کودکان در مقایسه با دیگر کودکانی که تنها با زبان مادری شان مواجه بوده اند، دچار یک تاخیر موقتی در تکلم می شوند. البته جای نگرانی نیست چرا که این مشکل حل خواهد شد.
اشتباه سوم: والدینی که با آغاز زود تر از موعد آموزش زبان، تفکیک دو زبان را برای کودک دشوار می کنند
همین باعث می شود به مرور با هر دو زبان آشنایی کامل پیدا کنند اما در مواردی هر دو را در هم ترکیب کنند. معمولا هم این گونه است که یک زبان تاثیر بیشتری روی کودک می گذارد و البته دقیقا مشخص نیست کدام زبان. مثلا اگر دایره لغات کودک در یک زبان بیشتر باشد ممکن است در زمان استفاده از زبان دوم، هرجا کلمه ای را کم می آورد از زبان اول استفاده کند.
بهترین سن آموزش زبان دوم به کودکان
خیلی از کارشناسان و محققانی که فعالیت های زیادی در حوزه آموزش زبان خصوصا آموزش زبان دوم به کودکان داشته اند، بر این باورند که این نوع از یادگیری هیچ وقت نه خیلی دیر است نه خیلی زود. همیشه این باور هست که آموزش زبان دوم به کودکان زیر پنج سال بسیار راحت تر از کودکان بزرگتر و بزرگسالان است.
اما عده ای از کارشناس هم ادعا می کنند بهترین زمان برای آموزش زبان دوم به کودکان از بدو تولد تا سه سالگی است. در این دوران او همان طور که مشغول یادگیری زبان مادری اش است می تواند به راحتی زبان دومی را نیز فرا بگیرد بدون اینکه برای او چالش بر انگیز باشد. چون در این سن او از انعطاف پذیری بالایی برخوردار است.
اما اگر در این دوران هم به کودک تان زبان دوم را یاد نداده اید، هنوز وقت دارید و می توانید از سن چهار الی هفت سالگی کار آموزش زبان دوم را شروع کنید. در این سن کودکان این قابلیت را دارند که چند زبان را به طور همزمان یاد بگیرند و آن ها را پردازش کنند. این بهترین سن برای یادگرفتن زبان دوم به همان شکلی است که بومی های آن زبان از آن استفاده می کنند.
حتی اگر تا هفت سالگی هم کودک تان زبان دوم را یاد نگرفته است، باز هم زمان دارید. از سن هشت سالگی تا سن بلوغ می توانید مشغول آموزش زبان دوم به کودک دلبندتان شوید. تحقیقات زیادی نشان داده است که بعد از دوران بلوغ زبان های جدید می توانند در بخش های مختلفی در مغز ذخیره شوند و این یعنی بعد از این دوران کودکان مجبور به ترجمه آن زبان ها هستند و یا مدام سعی می کنند از اصول زبان مادری شان برای زبان دوم هم استفاده کنند.
از قابلیت اسفنجی برای آموزش زبان دوم به کودکان استفاده کنید
کودکان زیر هشت سال درست مانند اسفنج هستند و می توانند بدون تلاش خاصی خیلی از موضوعات مربوط به آموزش زبان دوم را در ذهن خود ذخیره کنند. هرچه کودک بیشتر در معرض زبان دوم باشد، بهتر و سریع تر می تواند آن را یاد بگیرد. اما اجازه دهید روند یادگیری زبان دوم برای او درست به مانند همان زبان مادری و به همان طبیعی پیش برود. پس سعی نکنید او را به آموزش مجبور کنید و محیط را برای او سخت و حوصله بر نمایید.
تا می توانید به زبان دومی که قصد دارید آن را به او یاد بدهید، صحبت کنید و محیط اطرافش را پر از این زبان کنید و البته در کنار آن زبان مادری را نیز تکرار کنید. این بهترین کاری است که می توانید برای او انجام دهید. کودک شما برای اینکه بتواند زبان دوم را فرا بگیرد باید در معرض آن باشد و به شیوه های جذاب و معنا دار این زبان را بیاموزد.
استفاده از بازی و تکنیک های آموزشی سرگرم کننده یکی از واجبات در مسیر آموزش زبان دوم به کودکان می باشد. علاوه بر این باید کلمات و موضوعاتی را به او آموزش دهید که برای او جالب باشد و به آن ها علاقه داشته باشد.
همیشه سعی کنید با عبارت های ساده و کلمات کوتاه کار را شروع کنید و با تکرار مداوم آن ها او را ترغیب به بیان آن لغات کنید و از صحبت کردن کودک تان به زبان دیگر لذت ببرید. آهنگ ها و شعر ها به زبان دوم هم می تواند برای کودک شما معجزه کند، آن ها را جدی بگیرید…
سخن آخر
صحبت کردن کودکان به زبان مادری بسیار شیرین و دلچسب است. از همان ماه های اولی که کودک شروع به ادای برخی از حروف می کند، پدر مادر ها ذوق عجیبی دارند. رفته رفته با بزرگتر شدن کودک و بیان تک واژه ها این لذت برای اطرافیان بیشتر هم می شود. حالا تصور کنید، همین کودک دلبند شما با این سن کم بتواند به یک زبان دیگر هم تکلم کند. قطعا این حالت یک شرایط خاص و هیجان انگیز برای اطرافیان او به خصوص پدر و مادرش به حساب می آید تا آن ها بتوانند به آموزش زبان دوم به کودکان کمک کنند.
وب سایت من و زبان نیز در این راستا به کمک والدین می شتابد. شما به عنوان پدر یا مادر فرزند خود، تنها با چند کلیک ساده می توانید آموزش زبانی که کودکان به آن علاقه دارد را آغاز کنید! این وبسایت آموزش زبان با طراحی منحصر به فرد خود به شما این امکان را می دهد که به طور هم زمان به یادگیری چند زبان مختلف بپردازید؛
زبان هایی مانند انگلیسی، فرانسوی، آلمانی، ترکی و … . پس دیگر نگران این نباشید که نمی توانید با کودک خود به تمرین و آموزش زبان دوم بپردازید و با او ارتباط برقرار کنید. مشکل شما به دست متخصصین من و زبان حل می شود!